Od kilku lat temat WIBOR (Warsaw Interbank Offered Rate) budzi wiele kontrowersji w Polsce, zwłaszcza w kontekście kredytów hipotecznych. W obliczu rosnących stóp procentowych i dynamicznie zmieniających się rat kredytów, wielu kredytobiorców zaczęło kwestionować legalność i rzetelność tego wskaźnika. Czy WIBOR rzeczywiście jest wskaźnikiem, który chroni interesy banków kosztem klientów? Przyjrzyjmy się temu bliżej.

Co to jest WIBOR?

WIBOR to referencyjna stopa procentowa, która odzwierciedla koszt, po jakim banki pożyczają sobie wzajemnie pieniądze na polskim rynku międzybankowym. Jest on kluczowym składnikiem oprocentowania większości kredytów zmiennoprocentowych udzielanych w Polsce, w tym kredytów hipotecznych.

Problemy z WIBOR-em

Głównym problemem z WIBOR-em jest to, że nie odzwierciedla on rzeczywistych transakcji międzybankowych. Od 2008 roku takich transakcji praktycznie nie ma, a wskaźnik jest ustalany na podstawie szacunków dostarczanych przez banki. To rodzi pytania o obiektywność i reprezentatywność WIBOR-u. Banki deklarują stawki, które nie są poparte realnymi operacjami finansowymi, co może prowadzić do manipulacji.

Dlaczego WIBOR jest nieuczciwy?

1. Nierealne transakcje: WIBOR opiera się na deklaracjach banków, a nie rzeczywistych transakcjach. Banki pożyczają sobie pieniądze po innych stawkach, niż te, które są prezentowane w ramach WIBOR.
2. Koszt dla kredytobiorców: WIBOR składa się na koszt kredytu razem z marżą banku. Gdy WIBOR rośnie, raty kredytów znacznie się zwiększają. Przykładowo, WIBOR 3M wzrósł z 0,2% we wrześniu 2021 roku do około 7% rok później. To oznacza, że kredytobiorcy muszą spłacać znacznie wyższe raty.
3. Nieodpowiednie zabezpieczenie klienta: Metodologia ustalania WIBOR-u chroni przede wszystkim interesy banków, nie klientów. Stosowane dane i sposób ich interpretacji nie oddają rzeczywistych kosztów finansowania, co skutkuje niekorzystnymi warunkami dla kredytobiorców.

Możliwe konsekwencje prawne

Kredytobiorcy coraz częściej decydują się na drogę sądową, kwestionując zapisy dotyczące WIBOR-u w swoich umowach kredytowych. Jeśli sąd uzna, że WIBOR jest stosowany nieuczciwie, może nakazać usunięcie tego wskaźnika z umowy. Może to prowadzić do:

1. Zmniejszenia oprocentowania kredytu: Jeśli z umowy zostanie usunięty WIBOR, pozostanie tylko marża banku, co znacznie obniży miesięczne raty.
2. Unieważnienia umowy: W niektórych przypadkach może dojść do całkowitego unieważnienia umowy kredytowej. W takim scenariuszu kredytobiorca zwraca tylko kapitał, bez odsetek.

Alternatywy dla WIBOR-u

Istnieją inne wskaźniki, które mogłyby lepiej odzwierciedlać rzeczywiste koszty pozyskiwania kapitału przez banki. Przykładem może być stawka referencyjna WKF (Wskaźnik Kosztu Finansowania), która opiera się na rzeczywistych transakcjach depozytowych między bankami a klientami detalicznymi. Inną opcją są kredyty o stałej stopie procentowej, które są popularne na świecie, a które lepiej chroniłyby klientów przed ryzykiem wzrostu stóp procentowych.

Podsumowanie

WIBOR jest wskaźnikiem, który budzi wiele kontrowersji. Jego metodologia i sposób ustalania rodzą pytania o jego uczciwość i reprezentatywność. Kredytobiorcy, którzy czują się poszkodowani, mają możliwość dochodzenia swoich praw na drodze sądowej. Warto również rozważyć alternatywy dla WIBOR-u, które mogą zapewnić bardziej przejrzyste i uczciwe warunki kredytowe. W obliczu rosnących rat kredytów, świadomość i aktywność prawna klientów mogą prowadzić do istotnych zmian na rynku finansowym w Polsce.